Polska: Zmiany w prawie spółek zostały uchwalone i wchodzą w życie 13 października 2022 r.
O projektowanych zmianach pisaliśmy już w marcowym newsletterze.
Zarządy spółek zależnych będą mogły kierować się w pewnych okolicznościach interesem grupy spółek wyznaczonym przez spółkę dominującą. Będą też musiały udostępniać spółce dominującej informacje o swojej spółce w większym niż dotychczas zakresie. Niekoniecznie będzie to w interesie wspólników mniejszościowych. Jak ci wspólnicy będą się mogli zabezpieczyć?
Tam gdzie spółka dopiero ma być utworzona przyszli wspólnicy mniejszościowi mogą wprowadzić do umowy spółki postanowienia gwarantujące ich wpływ na decyzję o przystąpieniu do grupy. Mogą też zapewnić sobie w umowie spółki większą kontrolę nad realizacją interesu grupy.
Co jednak z obecnymi wspólnikami mniejszościowymi, którzy od października 2022 mogą znaleźć się w mniej korzystnej sytuacji, bo ich spółka przystąpi do grupy spółek?
Jeśli wspólnik mniejszościowy będzie głosował przeciwko przystąpieniu lub zostanie pozbawiony możliwości głosowania, może żądać od spółki dominującej odkupienia swoich udziałów lub akcji. Będzie mieć na to miesiąc od podjęcia uchwały. Odkupienie dotyczyć będzie tylko udziałów czy akcji, które wspólnik będzie posiadał w październiku 2022.
W niektórych wypadkach wspólnicy mniejszościowi mogą mieć jednak problem z wyegzekwowaniem tego odkupienia, np. gdy spółka powstała dopiero w drugiej połowie 2021 czy w 2022 r. i kończy swój pierwszy rok obrotowy w dniu 31.12.2022. Brak jest też jednoznacznie określonego terminu takiego odkupienia. Ci którzy przegapią termin, by zażądać takiego odkupienia przy przystąpieniu, mają już bardziej ograniczone możliwości.
Wspólnicy mniejszościowi mogą mianowicie i później żądać odkupienia, ale tylko przy określonej proporcji udziałów (akcji). Wspólnicy mniejszościowi maja takie prawo, gdy mają nie więcej niż 10% udziałów (akcji), a co najmniej 90% posiada spółka dominująca. Zresztą w takiej sytuacji spółka dominująca może też zadecydować o przymusowym wykupie tych wspólników mniejszościowych.
Ponadto wspólnik mniejszościowy, który uważa że spółka zależna, a przez to on sam poniósł szkodę przez uczestnictwo spółki zależnej w grupie spółek może żądać od spółki dominującej odszkodowania. Odszkodowanie to będzie wynosić kwotę o jaką, na skutek wykonania poleceń spółki dominującej przez spółkę zależną obniżyła się wartość jego udziałów (akcji). To ważne uprawnienie, ale udowodnienie konkretnej kwoty obniżenia na pewno nie będzie łatwe.
Jednym słowem wspólnicy mniejszościowi już istniejących spółek, choć będą mieć pewne instrumenty, by bronić swych finansowych interesów, to jednak zostaną od października postawieni w mniej korzystnej sytuacji. Powstaje pytanie: czy taka zmiana jest zgodna z konstytucyjną zasadą ochrony praw nabytych? Czy jest z nią zgodne poszerzenie możliwości wykupu wspólników mniejszościowych w interesie grupy spółek?
Źródło: Ustawa z dnia 9 lutego 2022 r. o zmianie ustawy – Kodeks spółek handlowych oraz niektórych innych ustaw – Dz.U. z dnia 12.04.2022 poz. 807