Polska: Nadzór Compliance w organizacji przestanie być kaprysem a stanie się obowiązkiem
Nowe regulacje prawne zakładają większą odpowiedzialność podmiotu zbiorowego za czyn zabroniony popełniony w związku z jego działalnością. Czyn zabroniony może zostać popełniony poprzez umyślne działanie albo przez niezachowanie staranności wymaganej w danych okolicznościach.
Projekt zakłada odpowiedzialność za niewdrożenie rozwiązań mających przeciwdziałać istotnym zagrożeniom prowadzącym do popełnienia czynu zabronionego. Tak szeroki zakres odpowiedzialności przekłada się również na obowiązek ustanowienia procedur określających reguły działania w przypadku stwierdzenia nieprawidłowości oraz obowiązek wyznaczenia osoby (tzw. sygnalisty), która czuwałaby nad przestrzeganiem prawa w danym podmiocie.
Ustawodawca – aby zmotywować podmioty do przystosowania się do nowych wymogów ustawy – przewidział zaostrzenie sankcji w przypadku braku takiego dostosowania. Składa się na to rozszerzenie katalogu czynów zabronionych objętych tą regulacją, szeroki zakres środków zapobiegawczych w tym: zakaz ubiegania się o zamówienia publiczne czy zakaz wykonywania określonej działalności, a także nawet wprowadzenie zarządu komisarycznego na czas trwania postępowania.
Istota projektowanych zmian polega na wyeliminowaniu uprzedniego skazania osoby fizycznej jako warunku odpowiedzialności podmiotu zbiorowego. Oznacza to, że oskarżyciel będzie mógł prowadzić postępowanie w sprawie przeciwko podmiotowi zbiorowemu, jednocześnie uczestnicząc w postępowaniu przeciwko osobie fizycznej. To istotna zmiana, ponieważ powinna zdecydowanie skrócić czas trwania tych postępowań.
Co więcej, projekt wprowadza zasadę nakładającą obowiązek przeprowadzenia wewnętrznego korporacyjnego postępowania wyjaśniającego. Dotyczy to przypadków, gdy zgłoszone informacje będą mogły mieć znaczenie dla odpowiedzialności podmiotu zbiorowego za czyn zabroniony.
Ponadto, sądy będą mogły przeciwdziałać negatywnym konsekwencjom wyciąganym wobec sygnalistów. Chodzi np. o możliwość orzeczenia obowiązku przywrócenia do pracy, jeżeli współpracę z określoną osobą zakończono z przyczyn związanych z sygnalizowaniem nieprawidłowości.
Projektowana ustawa usankcjonuje w polskim porządku prawnym stosowanie rozwiązań compliance, które do tej pory można było spotkać głównie w dużych organizacjach o międzynarodowym zasięgu.
Obecnie projekt ustawy jest na etapie prac w Sejmie – został skierowany do konsultacji. Możliwe jest, że ustawa zostanie ogłoszona jeszcze w 2019 roku a jej wejście w życie nastąpi w ciągu 6 miesięcy od ogłoszenia.
Źródło: Projekt ustawy o odpowiedzialności podmiotów zbiorowych za czyny zabronione pod groźbą kary i zmianie niektórych ustaw